ادعایی مبنی بر ساخت دستگاه MRI بازسازی رویاها توسط دانشمندان ژاپنی منتشر شده که می‌تواند رویاهای افراد را ضبط کرده و آن‌ها را برای تماشا در حالت بیداری بازسازی کند. با این حال، بررسی دقیق‌تر نشان می‌دهد که این ادعا نیازمند توضیحات بیشتری است و واقعیت با آنچه در برخی منابع عنوان شده، تفاوت‌هایی دارد.
به گزارش تیتر دو به نقل از وب‌سایت Unbelievable Facts، در سال ۲۰۱۳، محققان ژاپنی به سرپرستی پروفسور یوکی‌یاسو کامیتانی در آزمایشگاه‌های علوم اعصاب محاسباتی ATR در کیوتو، مطالعه‌ای را در مجله Science منتشر کردند که روشی برای «رمزگشایی رویاها» با استفاده از تصویربرداری تشدید مغناطیسی عملکردی (fMRI) شرح می‌داد. این مطالعه روی سه داوطلب انجام شد و فعالیت مغزی آن‌ها هنگام بیداری و خواب با fMRI و الکتروانسفالوگرام (EEG) ثبت شد. هدف، شناسایی الگوهای مغزی مرتبط با اشیاء خاص در حالت بیداری و تطبیق آن‌ها با فعالیت مغزی در هنگام خواب بود.
در این آزمایش، داوطلبان هنگام بیداری به تصاویر مختلفی نگاه کردند و الگوهای مغزی‌شان ثبت شد. سپس، در هنگام خواب سبک (مرحله اول غیر REM)، هرگاه EEG نشان‌دهنده فعالیت رویاگونه بود، آن‌ها را بیدار کرده و از آن‌ها خواسته شد محتوای رویایشان را توصیف کنند. این فرآیند تا جمع‌آوری ۲۰۰ گزارش بصری برای هر فرد تکرار شد. داده‌ها به یک مدل یادگیری ماشینی وارد شدند که الگوریتمی برای پیش‌بینی محتوای بصری بر اساس فعالیت مغزی ایجاد کرد. نتیجه، مجموعه‌ای از تصاویر ثابت بود که با دقت حدود ۶۰ درصد (و برای برخی اشیاء خاص تا ۷۰ درصد) با گزارش‌های داوطلبان مطابقت داشت.
با این حال، برخلاف ادعاهای برخی منابع، این فناوری به معنای ضبط رویاها به‌صورت فیلم یا بازسازی روایت‌های کامل رویا نیست. خروجی این مطالعه شامل تصاویر پراکنده و ابتدایی بود که تنها اشیاء یا دسته‌های کلی (مانند انسان یا ساختمان) را نشان می‌داد، نه داستانی منسجم یا ویدئویی سینمایی. کامیتانی در مصاحبه‌ای در سال ۲۰۱۳ تأکید کرد که این تنها گامی اولیه در درک محتوای بصری رویاهاست و فناوری برای بازسازی رویاها مانند فیلم هنوز بسیار دور از دسترس است.
این مطالعه نشان می‌دهد فعالیت مغزی در هنگام دیدن اشیاء در بیداری و رویا شباهت‌هایی دارد. با این حال، محدودیت‌هایی مانند نمونه کوچک (سه نفر)، تمرکز بر خواب سبک و عدم توانایی در ثبت احساسات، رنگ‌ها یا اقدامات پیچیده، مانع از تحقق ادعای «ضبط رویا» به معنای عام می‌شود. همچنین، هر سیستم رمزگشایی باید برای هر فرد به‌صورت جداگانه تنظیم شود، زیرا الگوهای مغزی از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
این موضوع در شبکه‌های اجتماعی نیز بازتاب داشته و برخی کاربران آن را «شگفت‌انگیز» خوانده‌اند، اما کارشناسان هشدار می‌دهند که نباید این فناوری را با تصورات علمی-تخیلی اشتباه گرفت. آیا این فناوری روزی می‌تواند رویاهای ما را مانند فیلم نمایش دهد؟ شاید، اما فعلاً تنها پنجره‌ای کوچک به دنیای پیچیده ذهن باز کرده است.
